Masa başında, bilgisayar karşısında uzun saatler geçirme ve hareketsiz bir yaşam sürmenin yanında genetik olarak kaslarında zayıf olduğu kişiler, boyun fıtığı için risk grubuna girerler. Yaygın bir rahatsızlık olan boyun fıtığı, pek çok kişinin yaşam kalitesini etkileyen bir durumdur. Fakat, beyin ve sinir cerrahisindeki yeni yöntemler, teşhis ve tedaviyi hızlandırarak, yaşam kalitesinin yükseltilmesine yardımcı oluyor. Boyun fıtığı hakkında merak edilen detayları sizler için derledik.
Boyun fıtığı, boyun omurgaları arasındaki yastık görevi gören yumuşak kıkırdak yapıdaki disklerin yırtılması ile içerisindeki nükleus pulpozus denilen yapının dışarı doğru taşması ile ortaya çıkar. Boyunda aşırı strese neden olan hareketler ve ağır kaldırma ile omurilik kanalı ve sinir köklerine doğru taşan fıtık baskı yapar. Bu durum ise ağrı ve diğer semptomlara sebep olur.
Omurga omur adı verilen 24 hareketli kemikten oluşur. Omurganın servikal (boyun) kısmı başın ağırlığını destekleyerek öne, arkaya, bir taraftan diğer yana eğmeye ve 180 derece dönmesine imkan tanır. C1'den C7’ye kadar sıralanan 7 tane servikal omur bulunur. Bu sıralı omurlar, birbirlerine sürtünmesini engelleyen ve amortisör görevi alan disklerle ayrılır. Diskin dış halkasına annulu fibrozus denir. Her bir omurun gövdesi arasına bağlanan lifli bantlara sahiptir. Her diskin üzerinden bir çift omurilik siniri çıkar ve vücutta dallanır.
Boyun fıtığı belirtileri aşağıda sıralanmıştır:
Omuriliğe bası yapan vakalarda ise daha ciddi problemler oluşarak bu semptomlar ilerlemeye başlar. Bu gibi hallerde daha agresif bir tedavi planlaması gerekebilir. Omurilik basısı belirtileri ise şunlardır:
Boyu fıtığı teşhisinde, öksürme, hapşırma ve ıkınma ile brilikte belirtlerin artması sinire önemli derecede bası olduğunun bir göstergesidir. Hekim hastanın tıbbi öyküsünü ve belirtilerini göz önünde alarak fiziki muayene yapar. Bu esnada hekim omurgada hareket kısıtlanması, denge problemleri ve ağrı belirtilerinin yanında herhangi bir refleks kaybı, kas güçsüzlüğü, omurilik tutulumunu düşündürebilecek anormal refleksler olup olmadığına bakar. Daha sonra Manyetik rezonans görüntüleme (MR) incelemesi yapılır. Kemiğin yapısı hakkında detaylı bilgiye ihtiyaç olduğu zaman ise ( özellikle travmaya bağlı, tümörler v.b) tomografi tetkiki de istenebilir.
Boyun fıtığının teşhis edilmesi için beyin cerrahisi ve fizik tedavi bölümlerine gidilmelidir.
Boyun fıtığı nasıl geçer? Boyun fıtığına ne iyi gelir? Boyun fıtığı tedavisi için yaygın bir şekilde konservatif tedaviler etkili olur. Başlangıçta uygulanan ağrı kesiciler, soğuk ve sıcak terapiler, epidural steroid enjeksiyonları, fizyoterapi, yatak istirahati gibi tedaviler ile % 95 gibi yüksek bir oranda şikayetler geçer. Boyun fıtığı için planlanan tüm tedaviler, ağrının giderilmesine yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Boyunda fıtıklaşmış bir diskten dolayı gelişen kol ağrısı ataklarının birçoğu birkaç hafta veya birkaç ay içinde düzelir ve genellikle ağrı ilaçla kontrol edilebilir. Güç kaybı ve karıncalanmanın düzelmesi ise daha uzun sürebilir.
Boyun fıtığı için girişimsel tedaviler şunları içerebilir:
Boyun ağrısı, boyun hareketlerinde kısıtlılık, omuz, kol ağrısı, uyuşma ve karıncalanma problemleri olan bir hastaya yapılan MR ve tomografi görüntülemeleri ile boyun fıtığının teşhisi konulur. Şayet hastada acil bir durum yoksa, bir süre konservatif tedaviler uygulanır. Konservatif tedaviler; fizik tedavi, manuel terapi, proloterapi, antienflamatuar ve kas gevşetici ilaçlar, soğuk, sıcak uygulamalar, masaj, epidural steroid enjeksiyonları gibi uygulamaları içerir.
Ortalama 6 haftalık tedavi yapılmasına rağmen, ısrarcı bir şekilde ağrının devam etmesi veya ilerleyici felç gelişmesi halinde, hasta boyun fıtığı ameliyatına adaydır. Aşağıdaki duruma sahip bir hastanın boyun fıtığı ameliyatı olması gerekir:
Boyun fıtığı ameliyatı, genellikle beyin cerrahisi uzmanlarının yaptığı bir operasyondur. Ancak, omurga cerrahisi eğitimi olan ortopedi uzmanları tarafından da yapılabilir. Riskli bir ameliyat olmasından dolayı tecrübeli bir cerrah tarafından yapılması önemlidir.
Hastaya boyun fıtığı ameliyatı yapılmasındaki amaç, sinire yapılan baskıyı tam anlamıyla ortadan kaldırmaktır. Ameliyatta genellikle boynun ön kısmından sternokleidomastoid kası ile soluk borusu ve yemek borusu arasındaki bölgeden boyun omurgasına ulaşılır. Operasyon genel anestezi altında ve mikroskop kullanılarak yani mikrocerrahi yöntem ile yapılır. Bazı durumlarda boynun arkasından da yaklaşılabilir. Aşağıda bu tekniklerden kısaca bahsedilmiştir:
Anterior servikal diskektomi ve füzyon ameliyatı: Hastaya genel anestezi verilerek uyutulur. Boyun ön kısmında, cerrahın tercihine göre sağ veya sol bölgesinden 3-4 cm’ lik bir kesi yapılarak omurgaya ulaşılır. Daha sonra, önde omurgayı ortaya çıkarmak için yumuşak dokular kenara çekilir. Hekim, omurilik ya da sinir köklerindeki basıncı önlemek için hasarlı diski ve varsa bir kemik spurları cerrahi aletlerle alır. Prosedürün bu bölümü çoğunlukla mikrocerrahi nöroşirürji teknikleri kullanılarak bir ameliyat mikroskobu ile yapılır. Omurga kemikleri arasındaki disk tamamen çıkartılır. Sonrasında cerrah, omurganın dizilimini ve stabilitesini sağlamak amacı ile spinal füzyon ya da diskin yapay bir servikal disk ile değiştirildiği disk protezini kullanır. Omurga füzyonunu gerçekleştirmek için cerrah, diskektomi sonrası hastanın kendi vücudundan veya bir kemik bankasından alınan kemik greftini kafes ismi verilen protezin içerisine yerleştirir. Kemikler kaynadıktan sonra omurga stabil hale gelir. Operasyonda servikal disk protezi kullanılırsa, cerrah hastaya uygun olan boyuttaki yapay diski seçer ve disk boşluğuna yerleştirir. Özelliği hareketli olmalarıdır. Bu tür implantlar, bilhassa genç hastalarda ve osteofit (kireçlenme) bulunmayan hastalarda tercih edilebilir. Protezin amacı komşu segmentte füzyon sonrası meydana gelmesi muhtemel olabilecek bir fıtığın engellemek ve boyun hareketlerinde füzyon nedeniyle olabilecek kısıtlanmayı önlemektir. Cerrah, ameliyat esnasında C kollu röntgen aleti ile protezi yerleştirme sırasında anlık olarak kontrol eder. Kesi, cilt altı dikişlerle kapatılır ve bir gazlı bezle pansuman yapılır.
Posterior servikal foraminotomi: Yalnızca sinire baskı yapan, yumuşak özellikteki fragman için ameliyat yapılacaksa, posterior servikal foraminotomi ile boynun arka kısmına girilerek omurganın laminalarının bir bölümü ve ligament alınır. Basıya neden olan disk parçası çıkartılırak sinir rahatlatılır.
