Kolonoskopi Nedir?
Kolonoskopi, kolonoskop ismindeki bir cihaz ile bağırsakların iç yüzeyinin görüntülenmesi ve gerekli olduğunda şüpheli dokuların alınarak laboratuvarda incelenmesi için yapılan endoskopik bir işlemdir. Sindirim sisteminin bölümünde bulunan kalın bağırsakta meydana gelen kanamalara müdahale etmek için ve erken dönem kolon kanseri tedavisi için de kullanılır.
Kolonoskopi işlemi için hastaneye yatış gerekmez. Kolonoskop cihazı ile makattan girilerek rektum ve kalın bağırsağın detaylı görüntülenmesi sağlanır. Cihaz 1 cm. çapında ve ortalama 60 cm uzunluğunda esnek yapıda bir tüptür. Ucunda bulunan ışık kaynağı ve optik görüntüleme ile alınan görüntüler monitöre yansıtılır. Alınan görüntüler ile hekim, kalın bağırsaktaki birçok problemi teşhis edebilir. Gerekirse şüpheli bölgelerden doku parçası alarak laboratuvara da yollayabilir.
Kolonoskopi Neden Yapılır?
Kolonoskopi, bağırsaklarda olabilecek tüm rahatsızlıkların teşhisi ve tedavisi için yapılan bir işlemdir. Bilhassa 50 yaş ve üzeri bireylerin her 5 yılda bir yaptırması gerekir. Kolonoskopi şu durumlarda yapılabilir:
- 50 yaş üzerindekilerin rutin bağırsak taramaları
- Makattan kan gelmesi
- Dışkıda gizli kan bulunması
- Birinci derece aile üyelerinde bağırsak kanseri veya bağırsak polibi olması
- Radyolojik görüntülemede şüpheli görünüm varlığı
- Sebebi olmayan karın ağrısı ve kilo kaybı
- Kronik ishal veya kabızlık
- Kolon divertikülleri
- Kan damarlarında olan anormallikler
- Sebebi bilinmeyen anemi ve demir eksikliği
- Teşhis edilmiş kolon kanseri takibi
- Bağırsakta bulunan poliplerin takibi ve çıkarılması
- İltihaplı bağırsak hastalıkları
- Kronik inflamatuar bağırsak hastalıkları
Bunların dışında kolonoskopi, cerrahi operasyonla çıkarılacak bölgelerin belirlenmesi, mukozektomi denilen poliplerin ve erken dönem kanserli dokuların çıkarılması, polipektomi ismindeki poliplerin alınması, şüpheli alanların patolojik teşhis için alınması, bağırsak tıkanıklıklarının giderilmesi için kalıcı veya geçici stent takılması ve yabancı maddelerin çıkarılması amacıyla da yapılabilir.
Kolonoskopi Nasıl Uygulanır?
Kolonoskopi uygulama aşamaları şu şekildedir:
- Hastanın her iki bacağı göğse doğru çekilerek, sola yana yatar durumda muayene edilir. Daha sonra nestezi hekimi ile derin uyku dalmasını için yüzeysel anestezi verilir.
- Hasta tam anlamıyla uyuduktan sonra, uzman hekim kolonoskop cihazını ilk olarak kalın bağırsağın son bölümüne (rektum) doğru yürütür. Daha sonra kolonoskop ile hava verilir ve bağırsak şişirilir. Bu sayede bağırsak iç yüzeyi görünür hal alır.
- Kolonoskop ileri götürülerek ince bağırsak ve kalın bağırsak birleşim noktasına kadar olan tüm bölge incelenir. Bu inceleme ortalama 20-30 dakika sürer. Son olarak kalın bağırsaktan ince bağırsağa geçilir ve ince bağırsağın son bölümü terminal ileum da incelenir.
- Uygulama sırasında hekim, anormal oluşumları (polip gibi) kolonoskop ile çıkarabilir. Gerekli hallerde ise hastanın bağırsağın bazı yerlerinden biyopsiler alabilir.
- İşlem sonrası ilaçların etkisinin geçmesi ve hastanın bilicinin yerine gelmesi için odaya alınır.
Kolonoskopi Öncesinde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Hastaya kolonoskopi önerilmesi halinde;
- Doktor varsa hastanın düzenli kullandığı ilaçlar ve diyabet, kalp ve akciğer gibi kronik rahatsızlıkları hakkında bilgi alır.
- Kolonoskopinin tarihi planlandıktan sonra doktor bazı besinleri kısıtlayabilir. Kolonoskopinin bir gün öncesi katı gıdalar tüketilmemesi gerekir.
- Uygulama öncesi, gece yarısından başlayarak hiçbir şey yenmemeli ve içilmemelidir. Kolonoskopi için bağırsakların temizlenmesi açısından hastaya bazı ilaçlar verilebilir veya sıvı lavman yapılabilir.
Kolonoskopi Sonrasında Nelere Dikkat Edilmelidir?
Kolonoskopi sonrası hasta, ortalama bir saat kadar gözlem altında tutulur ve ardından taburcu olur. Bu süreç sonrası hasta şunlara dikkat etmelidir:
- Günlük hayatına dönmeden önce 1 gün boyunca istirahat etmelidir.
- Bu zaman zarfında şişkinlik olabilir.
- Kolonoskopi de verilen karbondioksit gazından dolayı hasta gaz sancısı hissedebilir. Dışkılama ile az miktarda kan olması da normaldir. Fakat aktif kanama olursa mutlaka hekime başvurulmalıdır.
- Kolonoskopiden sonra kişi normal beslenmesine ve sıvı tüketimine geri dönebilir. Fakat polip çıkarma veya biyopsi gibi bir işlem olması halinde doktorun verdiği özel diyet yapılmalıdır.
Kolonoskopi sonrası aşağıdaki belirtilerin olması durumunda mutlaka hekime başvurulması gerekir:
- Dışkıda kan varlığı
- Rektal kanama
- Ateş ve titreme
- Şiddetli karın ağrısı ve şişkinlik
- Baş dönmesi
- Mide bulantısı ve kusma
- Kalp çarpıntısı
- Göğüs ağrısı
Kolonoskopi Komplikasyonu Bulunur mu?
Kolonoskopi yapılması esnasında meydana gelebilecek en büyük komplikasyon, kalın bağırsağın delinmesidir. Fakat gelişen teknoloji sayesinde oldukça düşük olabilecek bir yırtılmadır. Ayrıca bu yırtılmaların tedavisinde cerrahi müdahale yapılır.
Kolonoskopi bazı kişiler için risk teşkil edebileceği için yapılmaz. Bu nedenle hekim kontrolü ile yapılmalıdır. Muayenede sonucunda hastalarda bulunan;
- Kalp, böbrek ve mide ile ilgili bazı hastalıklarda,
- Gebelikte,
- Kan hastalıkları ve aort şişmesi gibi durumlarda doktor kolonoskopiyi önermez.
Konu ile ilgili diğer başlıklara da göz atabilirsiniz.
Kolon (Bağırsak Kanseri) Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
