Pankreastaki enzimlerin hasar görmesi, kontrolsüz aktivasyon gibi nedenlerle pankreatit durumunun oluşmasına neden olmaktadır. Akut ve kronik olarak iki çeşidi bulunmaktadır. Pankreatitte ait detaylı bilgi için yazımıza göz atabilirsiniz.
Pankreas, sindirim enzimleri içeren bir özsu salgılar. Bu özsu bikarbonat açısından zengindir. Karaciğerden gelen safrayla onikiparmak bağırsağına geçerek protein, şeker, yağ gibi maddelerin sindirilmesinde ve emilim için hazır hale getirilmesine yardımcı olmaktadır. Pankreastaki enzimlerin çeşitli nedenlerle hasar görmesi, kontrolsüz aktivasyonu, pankreasta pankreatit denilen bir durumun oluşmasına neden olur.
Pankreatit çeşitli belirtilerle anlaşılabilir veya dönüşü olmayan endokrin bozukluklara neden olabilecek ciddi bir hastalıktır.
Nedenleri şunlardır:
Akut ve kronik olarak iki türü bulunmaktadır. Kronik pankreatit uzun süreli iltihaplanma ve enfeksiyondan kaynaklanır. Neden olan en önemli faktör safra kesesindeki taşlar ve uzun süre alkol kullanmaktır. Akut pankreatit, pankreasın bir süre boyunca iltihaplanmasıdır. Çoğu durumda hafif seyrederken bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara neden olabilmektedir.
Akut pankreatit, aniden meydana gelen ve kısa sürelidir. Rutin bir tedavi yardımıyla ve sebep olan durumun ortadan kaldırılmasıyla birkaç gün içinde iyileşme görülebilmektedir. Hafif, orta ve şiddetli olarak üçe ayrılmaktadır. Şiddetli pankreatitte birçok kişide tedavi sonrasında ciddi kanama, enfeksiyon, kist, doku hasarı oluşabilmektedir. Ağır durumlarda ise böbrek, kalp veya akciğer gibi önemli organların zarar görme ihtimali bulunmaktadır
Kronik pankreatitte ise pankreasın uzun süre boyunca ya da kalıcı olarak zarar gördüğü dokunun işlev görmeyen yara iyileşme dokusuyla yer değiştirdiği işlevini yerine getiremediği durumlardır. Nadir olarak akut pankreatit vakalarının ardından meydana gelir. Kronik pankreatit çoğunlukla alkol bağımlılığından kaynaklanmaktadır.
Akut pankreatitte, en sık görülen belirtisi birden veya birkaç saat içinde giderek şiddetlenen karın ağrısıdır. Diğer belirtileri ise şu şekilde sıralayabiliriz:
Kronik pankreatitin belirtileri ise şunlardır:
Akut pankreatitte, tedavi hastalığın hafif veya şiddetli olup olmadığına bağlı değişmektedir. Hafif seyreden akut pankreatitte tedavi süreci daha az risklidir. Hafif seyirli durumlarda tedavinin amacı böbrek fonksiyonlarının sağlıklı şekilde devam ettirilmesi ve iltihabın azaltılmasıdır. Bu doğrultuda, nazogastrik tüp ile fazla sıvı ve hava çıkartılır. Bu yöntem mide bulantısı ve kusmayı önlemek için tercih edilir.
Dehidrasyonun önlenmesi, dehidrasyon pankreatit komplikasyonlarıyla beraber semptomların daha kötüye gitmesine neden olabileceğinden dehidrasyon riski önlenmelidir.
Ağrı kesici ilaçlar, hafif ve orta seviyeli ağrılarda etkilidirler.
Yoğun bakım ünitesinde tedavisi, antibiyotik tedavisiyle ölü dokularda meydana gelen muhtemel enfeksiyonlar önlenmeye çalışılmaktadır.
Solunum yardımı, solunum güçlüğü olan hastaların nefes almalarına yardım edilmesi amaçlanmaktadır.
Cerrahi operasyon, riskli durumlarda ölü dokular cerrahi girişimle vücuttan atılmaktadır.
Safra kesesi taşlarının alınması, akut pankreatitin safra kesesi taşından kaynaklanıyorsa hastanın durumu düzeltildikten sonra operasyon veya endoskopik retograd kolanjio-pankreatografi uygulanabilir.
Alkol bağımlılığının tedavisi, akut pankreatite neden olan en önemli durumlardan birisi aşırı alkol tüketimidir. Alkol tüketiminin sınırlandırılması veya bırakılması buna yönelik tedavi planının hazırlanması gerekir. Kişi bu programa uymalıdır.
Kronik pankreatit tedavi yöntemleri arasında alkol ve sigara tüketimini bırakmak, insülin tedavisi, cerrahi girişim, psikolojik destek, diyet yönetimi bulunmaktadır.
Alkol ve sigara tüketimini bırakarak pankreasın daha çok zarar görmesi engellenir. Ağrıların hafiflemesi için önemlidir.
İnsülin tedavisi, fazla hasar görmüş pankreasta insülin salgısı etkilenebilmektedir bu durumda insülin kullanmayı gerektiren diyabet görülebilir.
Cerrahi girişim, pankreastaki kanalların tıkanması gibi ciddi durumlarda zeminde bir kitle belirlendiğinde cerrahi operasyona başvurulur.
Psikolojik destekte, uzun süreli tedavi sürecinde kişinin çektiği ağrılar bazen depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklara neden olabilmektedir. Bu nedenle psikolojik destek alınabilir.
Diyet yönetimi ise kişinin sağlıklı beslenmesi için önemlidir. Pankreatit, pankreasın sindirim sistemi üzerindeki etkilerinin kesintiye uğratır bu da hastaların besinleri sindirmesini zorlaştırmaktadır.
Akut pankreatit aniden meydana gelmektedir. Pankreas hücrelerinin hasar görmesine ve geçici olarak işlev bozukluğuna neden olabilmektedir. Akut pankreatit gelişme nedenine bağlı olarak hayatı tehdit edebilmektedir.
Tedavi edilmediği takdirde ciddi sonuçlara neden olur. Böbrek, kalp gibi önemli ve hayati organlarda bozulmalara neden olabilmektedir.
